Οι κρισιμότερες εκλογές της Τουρκίας: Οι υποσχέσεις Ερντογάν, η βουλευτική μάχη και το «στοίχημα» των Κούρδων

Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε σε συνέντευξή του αργά χθες, Τετάρτη, ότι το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ενδέχεται να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, αν δεν καταφέρει να κερδίσει την πλειοψηφία των εδρών στις εκλογές της Κυριακής.

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το AKP ενδέχεται να χάσει την πλειοψηφία που είχε στο κοινοβούλιο, ενώ ίσως χρειαστεί να διεξαχθεί δεύτερος γύρος προεδρικών εκλογών, καθώς ο Ερντογάν δεν φαίνεται να είναι σε θέση να κερδίζει την απόλυτη πλειοψηφία που χρειάζεται από τον πρώτο γύρο.

«Αν είμαστε κάτω από τις 300 (έδρες), τότε ίσως αναζητήσουμε να σχηματίσουμε συνασπισμό», δήλωσε ο Ερντογάν στον ραδιοφωνικό σταθμό Kral FM. Πρόσθεσε όμως ότι αυτή η πιθανότητα είναι «πολύ, πολύ μικρή».

Το AKP συνασπίστηκε με το εθνικιστικό MHP πριν από τις εκλογές, ενώ και κόμματα της αντιπολίτευσης επίσης κατεβαίνουν μαζί στις εκλογές.

Η διπλή αναμέτρηση -προεδρικές και βουλευτικές εκλογές- συνιστά ορόσημο και για τον Ερντογάν, αφού σε περίπτωση νίκης του όχι μόνον θα διασφαλίσει τις διευρυμένες εξουσίες που ορέγεται εδώ και καιρό, αλλά θα ανοίξει κι ο δρόμος για την παραμονή του στην εξουσία μέχρι το 2023, που συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής δημοκρατίας.

Αν και αναμένεται έστω και δύσκολα να επικρατήσει, καθώς εκατομμύρια Τούρκοι θεωρούν ότι θα διασφαλίσει τη σταθερότητα και την ευμάρεια, για πρώτη φορά ο Ερντογάν δείχνει ευάλωτος και καταπονημένος, με το άλλοτε δυνατό του χαρτί -την οικονομία- να έχει μετατραπεί εδώ και καιρό σε «Αχίλλειο πτέρνα» του.

Δημοσκοπήσεις

Δημοσκόπηση της ORC παρουσιάζει μία εξόχως αισιόδοξη πρόβλεψη το κόμμα του Ερντογάν. Το δείγμα στο γκάλοπ της δείχνει εκλογή από τον πρώτο γύρο με ποσοστό 52,7%.

Στην ίδια δημοσκόπηση προβλέπεται ότι ο υποψήφιος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης CHP, Μουχαρέμ Ιντζέ θα συγκεντρώσει 29,2%, ενώ η Μεράλ Ακσενέρ του Καλού Κόμματος θα πάρει ποσοστό 8,6% με τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς του φιλοκουρδικού κόμματος να αποσπά 8,4% των ψήφων.

Αντίθετα, η δημοσκόπηση της Gezici, δείχνει ότι ο Ερντογάν δεν εκλέγεται από τον πρώτο γύρο, καθώς αναμένεται να λάβει μόνο 48% των ψήφων. Ο Μουχαρέμ Ιντζέ του CHP 29,1%, η Μεράλ Ακσενέρ του Καλού Κόμματος 11,4%, ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς του HDP 10% και ο Τεμέλ Καραμολλάογλου 1,2%.

Παράλληλα, το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ χάνει την πλειοψηφία στη βουλή.

Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ λαμβάνει 43,6%, το CHP 26,7%, το ΜΗΡ 5,3%, το Καλό Κόμμα 10,1%, το φιλοκουρδικό κόμμα HDP 12,1% και το Κόμμα Ευδαιμονίας 1,8%.

Για το δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στις 8 Ιουλίου η δημοσκόπηση προβλέπει ότι οι δύο μονομάχοι θα είναι ο Ταγίπ Ερντογάν με τον Μουχαρέμ Ιντζέ.

Προβλέπει πάντως ότι η συμμετοχή στις εκλογές θα σπάσει ρεκόρ φτάνοντας στο 90%.

Η μάχη των βουλευτικών εκλογών

Στη βουλή το κυβερνών κόμμα του Ερντογάν βρίσκεται αντιμέτωπο με την πιθανότητα να χάσει την αυτοδυναμία απέναντι σε μια συνασπισμένη για πρώτη φορά εδώ και χρόνια αντιπολίτευση με τους Κεμαλιστές του CHP να συγκροτούν συμμαχία με το ακροδεξιό “Καλό Κόμμα” της Ακσενέρ και άλλα δύο μικρότερα κόμματα (το ισλαμιστικό Saadet Parti και το Δημοκρατικό Κόμμα» και να ελπίζουν μαζί με το HDP να αποσπάσουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία από το AKP και το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.

Και μπορεί η βουλή να χάσει πολλές από τις εξουσίες της υπό το νέο προεδρικό σύστημα, αλλά, όπως τονίζει η συνταγματολόγος Μπερτίλ Εμρά Οντέρ στο Politico, αν η αντιπολίτευση εξασφαλίσει τουλάχιστον 301 επί συνόλου 600 εδρών θα μπορεί να ελέγχει σε κάποιο βαθμό την εκτελεστική εξουσία και να παρακάμπτει τα προεδρικά βέτο. Οι βουλευτές θα μπορούν επίσης -τουλάχιστον από τεχνικής άποψης – να ψηφίζουν νόμους, που θα υπερισχύουν των προεδρικών διαταγμάτων καθώς την τελική απόφαση σε πιθανές διαμάχες με τον πρόεδρο θα καλείται να λαμβάνει το Συνταγματικό Δικαστήριο, τα μέλη του οποίου διορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τον πρόεδρο.

Τα πάντα θα εξαρτηθούν από το αν το φιλοκουρδικό κόμμα περάσει το όριο εισόδου (10%) στη βουλή. Αν τα καταφέρει, τότε η αντιπολίτευση μάλλον θα ερδίσει την πλειοψηφία, ειδάλλως ο συνασπισμός του κυβερνώντος κόμματος με το ΜΗP θα εξασφαλίσει την αυτοδυναμία.

Ως εκ τούτου ρόλο κλειδί αναμένεται να παίξει η ψήφος των Κούρδων. Το συντηρητικό κομμάτι τους ψήφισε Ερντογάν σε προηγούμενες αναμετρήσεις, αλλά οι στρατιωτικές επιχειρήσεις που ο Τούρκος πρόεδρος διατάζει κατά των ομοφύλων τους στη Συρία και το Ιράκ, καθώς και η συμμαχία του με τους υπερεθνικιστές του Μπαχτσελί ίσως του στοιχίσουν την υποστήριξή τους.

Από την άλλη ο Ιντζέ με τα ανοίγματά του προς τους Κούρδους φαίνεται να κάμπτει την ιστορική δυσπιστία τους έναντι του κεμαλικού κόμματος και δεν αποκλείεται, όπως λένε αναλυτές στο Politico, πολλοί εξ’ αυτών να τον ψηφίσουν σε έναν πιθανό δεύτερο γύρο.

Οι δημοσκοπήσεις, όμως, δεν δείχνουν την πλήρη εικόνα καθώς μέσα στο κλίμα καταπίεσης που κυριαρχεί στη γείτονα δεν αποκαλύπτουν όλοι οι ψηφοφόροι την αλήθεια για την πρόθεση ψήφου τους, ενώ δεν λαμβάνεται υπόψιν η πιθανότητα καλπονοθείας και κατατρομοκράτησης των ψηφοφόρων…

Διχασμένοι οι νεαροί ψηφοφόροι

Μπαίνοντας στο τελευταίο 48ωρο πριν ανοίξουν οι κάλπες, οι δημοσκοπήσεις δεν βγάζουν ασφαλή συμπεράσματα, αφού οι τάσεις που προκύπτουν για τις προεδρικές εκλογές βρίσκονται στα περιθώρια του στατιστικού λάθους που είναι λίγο λιγότερο από 2%, για την εξασφάλιση του πολυπόθητου 50% ώστε να μην υπάρξει δεύτερος γύρος.

Στο μέτωπο των βουλευτικών εκλογών παραμένουν, επίσης, ερωτηματικά αφού αν το Κουρδικό Κόμμα ξεπεράσει το όριο του 10% για να μπει στη Βουλή θα είναι καθοριστικό για την κοινοβουλευτική πλειοψηφία της συμμαχίας του κυβερνωντος κόμματος με το Εθνικιστικό Κίνημα του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.

Από την πλευρά του ο επικεφαλής του MHP, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, είχε δηλώσει τη Δευτέρα ότι ίσως χρειαστεί να επαναληφθούν οι βουλευτικές εκλογές, αν ο συνασπισμός του με το AKP δεν καταφέρει να κερδίσει την πλειοψηφία την Κυριακή.

Τι είπε στη συνέντευξή του

Εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη έδωσε την Πέμπτη ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν λίγο πριν της κρίσιμες εκλογές της 24ης Ιουνίου, αφού προσγειώθηκε στο νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει στις 29 Οκτωβρίου.

Όταν ρωτήθηκε για τα F-35 που παραδόθηκαν τυπικά στην Τουρκία και άρχισαν να εκπαιδεύονται με αυτά Τούρκοι πιλότοι σε βάση στην Αμερική, ο κ. Ερντογάν απάντησε ότι δεν πιστευεί πως τα πράγματα θα γίνουν όπως επιθυμεί το Κογκρέσσο και πως ο αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, δεν θα επικυρώσει την απόφαση να παγώσουν όλα τα εξοπλιστικά προγράμματα προς την Τουρκία.

«Δεν σταματάει ο κόσμος εδώ. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν τέτοιο λάθος στον στρατηγηκό εταίρο τους, την Τουρκία, θα χάσει η Αμερική. Η Τουρκία έχει εναλλακτικές. Θα βρούμε από αλλού ή θα παράγουμε τα δικά μας» πρόσθεσε.

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας έκανε εκτενή αναφορά και στο νέο προεδρικό σύστημα και το πώς φαντάζεται την κυβέρνηση της επόμενης ημέρας μετά τις εκλογές. Όπως ανέφερε, σχεδιάζει να μειώσει και άλλο τον αριθμό των υπουργείων από 26, που είναι τώρα, σε 16.

Όπως είναι γνωστό, από την πρώτη κιόλας κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης μετά τις εκλογές του 2002, τα υπουργεία από 36 είχαν μειωθεί έως και 22 και μετά ανήλθαν στα 26.

Μεταξύ άλλων, σημείωσε ότι πρόκειται να συμπτυχθούν τα 6 υπουργεία που έχουν αντικείμενο την οικονομία και έχουν επικαλύψεις αρμοδιοτήτων. Θα είναι 3 για μία πιο ευέλικτη οικονομία. Επίσης, σχεδιάζει τη συγχώνευση του υπουργείου ΕΕ με το υπουργείο Εξωτερικών.

Οι υποσχέσεις του σουλτάνου

Καθώς πλησιάζουν οι εκλογές στην Τουρκία έχουν πυκνώσει οι υποσχέσεις του Ταγίπ Ερντογάν για την οικονομία, τον παράγοντα που ενδέχεται να αποτελέσει την αχίλλειο πτέρνα του Τούρκου προέδρου. Φαίνεται, πάντως, πως έχουν τονώσει την εμπιστοσύνη των Τούρκων παρά τις αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της τουρκικής οικονομίας από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, την υποτίμηση της τουρκικής λίρας και τη συνεπακόλουθη εκτίναξη του πληθωρισμού. Τα τελευταία στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η Στατιστική Υπηρεσία της Τουρκίας φέρουν την καταναλωτική εμπιστοσύνη να αυξάνεται τον Ιούνιο στις 70,3 μονάδες από τις 69,9 μονάδες του Μαΐου.

Τελευταία ο Τούρκος πρόεδρος έχει υποσχεθεί επενδύσεις ύψους 29,5 δισ. δολαρίων για τη δημιουργία πέντε καινούργιων βιομηχανικών ζωνών, που θα προσφέρουν 100.000 θέσεις εργασίας. Είχε μάλιστα δώσει στη δημοσιότητα γράφημα με τις συγκεκριμένες γεωγραφικές ζώνες. Παράλληλα, έχει δεσμευθεί πως η Τουρκία θα αναπτύξει το δικό της ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο, που θα κυκλοφορήσει το 2021, και υποστηρίζει πως συζήτησε ο ίδιος για το θέμα με τον Ελον Μασκ, ιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της αυτοκινητοβιομηχανίας Tesla. Σύμφωνα με τον Ερντογάν, το σχέδιο αυτό θα συνεισφέρει 45 δισ. δολάρια στο τουρκικό ΑΕΠ καθώς θα μειώσει την εξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο, θα περιορίσει το δημοσιονομικό έλλειμμα των 8,2 δισ. δολαρίων και θα δημιουργήσει 20.000 νέες θέσεις εργασίας. Στο μανιφέστο του κυβερνώντος κόμματος αναφέρεται, άλλωστε, δέσμευσή του να καταστήσει πιο αυτάρκη την τουρκική βιομηχανία, που έως τώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές πρώτων υλών. Θέτει, άλλωστε, στόχο να προωθήσει τη χρήση της τουρκικής λίρας στο εξωτερικό εμπόριο της χώρας, μολονότι μόνο μέσα στο τελευταίο τρίμηνο το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει περίπου το 17% της αξίας του.